ملاس چیست + کاربرد در صنایع
ملاس (Molasses) از کلمه لاتین Melaseres به معنای شبه عسل گرفته شده است که عبارت است از ماده نهایی تولید شده در فرآیند قندسازی که در واقع شربت حاصل از ساکارز کریستالیزه شده را شامل می‌شود. رنگ این ماده قهوه‌ای تا سیاه رنگ می‌باشد. این ماده معمولی شیره‌ای پرقوام به رنگ قهوه‌ای، غیر قابل تبلور و با وزن مخصوص 1/39 تا 1/43 است. این ماده به طور معمول از نیشکر یا چغندر قند به دست می‌آید. به طوری که جداسازی بیشتر قند از آن مقرون به صرفه نیست. ملاس به دست آمده از چغندر قند حاوی حدود 50 درصد ساکارز و مواد کانی، ترکیبات آلی و ویتامین‌ها می‌باشد.
ملاس شامل کربوهیدرات‌های گلوکز، فروکتوز، سوکروز، رافینوز، ملیبیوز و گالاکتوز است. از جمله یون‌های اصلی موجود در این ماده پتاسیم، سدیم، کلسیم و منیزیوم و همچنین مقادیر کمی کلرید، سولفات، نیترات، فسفات و نیتریت می‌باشد. بیست درصد از کل این ماده حاوی چهار درصد اسیدهای آلی شامل اسید لاکتیک، اسید مالیک، اسید سیتریک، اسید فوماریک و اسید اگزالیک است.
انواع ملاس بر اساس استخراج
- روشن که از جوشاندن اولیه به دست می‌آید.
- تیره که از جوشاندن ثانویه حاصل می‌شود و در مقایسه با گونه روشن دارای شیرینی کمتر و غلظت بیشتری است.
- بلک استرپ (Blackstrap) که بعد از جوشاندن مرحله سوم به دست می‌آید. مزه آن تلخ و غلظت آن بالاتر است. ناگفته نماند که این نوع، جزء کم ارزش‌ترین گونه‌های قندی می‌باشد.
این ماده در صنایع تخمیری تولید اتانول، اسید سیتریک، گلیسرول و مخمر نانوایی به عنوان یک منبع کربوهیدراتی کاربرد دارد.
انواع ملاس بر اساس ماده اولیه
- نیشکر
- مرکبات
- ذرت (هایدرول ملاس)
- چغندر
کاربرد در صنایع تخمیری
تولید الکل اتیلیک و اسید استیک از مهم‌ترین موارد مورد استفاده از ماده ملاس در صنایع تخمیری می‌باشد. به همین منظور این ماده را تا بریکس 25 درصد رقیق می‌کنند و در دمای 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد مخمر «Saccharomyces cerevisiae» را به آن اضافه می‌نمایند. از الکل تولیدی می‌توان در شرایط هوازی و به وسیله باکتری «Acetobacter» اسید استیک و یا همان سرکه تولید نمود.
گردآورنده: احسان اندیشمند (مدیر فنی شرکت تولیدی زکریا جهرم)